Net als stap 2 kan stap 3 vrij uitgebreid en systematisch aangepakt worden, zoals hier omschreven. In de praktijk is dit echter niet altijd nodig of is hier niet altijd geld of tijd voor. Als er bijvoorbeeld weinig tijd is en een bepaalde PROM bij de doelgroep erg voor de hand ligt en aan de eisen voldoet, is het wellicht niet nodig om een systematisch literatuuronderzoek uit te voeren naar relevante PROMs. In deze fase wordt bepaald door het selecteren van PROMs hoe gemeten gaat worden. Vervolgens worden de beste PROMs getest in de praktijk (stap 4).
Vaststellen hoe gemeten gaat worden. In deze stap worden bestaande vragenlijsten (PROMs) geïnventariseerd en geëvalueerd op validiteit, betrouwbaarheid en hanteerbaarheid. Als de PROs geselecteerd zijn, kan gezocht worden naar vragenlijsten (PROMs) die deze uitkomsten zullen meten.
< vorige stap | volgende stap >
Stap 2 en 3 kunnen vrij uitgebreid en systematisch aangepakt worden zoals ze hier zijn omschreven. 
In de praktijk is dit echter niet altijd nodig of is hier niet altijd geld of tijd voor. Als er bijvoorbeeld weinig tijd is en een bepaalde PROM bij de doelgroep erg voor de hand ligt en aan de eisen voldoet, is het wellicht niet nodig om een systematisch literatuuronderzoek uit te voeren naar relevante PROMs.
Om te voorkomen dat zorgverleners en patiënten teveel belast worden door PROMs, raden wij aan om in kaart te brengen welke PROMs al gemeten worden in uw doelgroep en daar rekening mee te houden of afstemming te zoeken.
Daarnaast is het bij aandoeningen die in een multidisciplinaire setting worden behandeld fijn voor de patiënt om zo veel mogelijk dezelfde PROM in te vullen bij de verschillende disciplines. Het is goed om te overwegen een PROM die al gemeten wordt over te nemen om de belasting voor patiënten en zorgverleners te verminderen, ook al past deze niet precies bij uw doel en wensen.
Bekijk een voorbeeld hoe een projectgroep het selecteren van PROs voor patiënten met coronaire hartziekten en boezemfibrilleren heeft aangepakt.
Stap 3 bestaat uit 3a t/m 3g.
Bepaal met het projectteam en eventueel met relevante partijen aan welke eisen de PROM moet voldoen. Het doel, de doelgroep en de context zijn hierbij het uitgangspunt. Voor meer informatie over het betrekken van patiënten bij deze stap zie de Patiëntenfederatie Nederland handleiding patiëntenparticipatie bij PROMs. De volgende punten zijn hierbij van belang:
Type meetinstrument, zoals generiek of ziekte-specifiek.
Manier van vragenlijst afnemen, bijvoorbeeld op papier, in een (telefonisch) interview, via de computer of tablet, of met behulp van een naaste.
Klinimetrische eigenschappen, zoals de validiteit en betrouwbaarheid. Bij stap 3d wordt hier verder op ingegaan.
Hanteerbaarheid en acceptatie van de PROM door verschillende relevante partijen. Bij stap 3e wordt hier verder op ingegaan.
Het verdient aanbeveling om per PRO alle bestaande PROMs te identificeren. Dit komt omdat een veelgebruikte PROM niet altijd de beste PROM is voor uw doel, doelgroep en context. Systematisch literatuuronderzoek is daarom de beste keuze. Naast zoeken in wetenschappelijke literatuur kunt u ook gebruik maken van databases met PROMs. Hieronder staan enkele voorbeelden van databases waar u gebruik van kunt maken:
Zorginzicht.nl van Zorginstituut Nederland
Voor meer databases met PROMs kun u de verdieping bronnen voor PROs en PROMs gebruiken:
Schakel indien nodig een expert in voor het literatuuronderzoek.
Bekijk de inhoud van de PROMs en schat in of deze uw geselecteerde PROs zal meten. Als u de kwaliteit van leven van een patiënt met een bepaalde aandoening wil meten, kunt u op het oog beoordelen of de vragen van de PROM dat meten. Dit heet face validity. In stap 3d vindt u meer informatie over validiteit. De PROMs die door deze voorselectie komen worden in meer detail beoordeeld in de volgende stappen.
De invultabel voor de eigenschappen van PROMs kan hierbij helpen (zie downloads onderaan deze pagina)
De PROMs worden nader bestudeerd en de klinimetrische eigenschappen die belangrijk zijn voor het doel, de doelgroep en de context worden beoordeeld. De twee belangrijkste klinimetrische eigenschappen zijn de validiteit en de betrouwbaarheid. Deze zijn vaak, maar niet altijd, onderzocht met wetenschappelijk onderzoek. De COSMIN checklist kan helpen bij het beoordelen van wetenschappelijke artikelen over de meeteigenschappen van PROMs. Eigenschappen die nog niet onderzocht zijn, of nog niet onderzocht zijn bij uw doelgroep, kunt u zelf bepalen wanneer u de PROM gaat testen (stap 4).
Validiteit: een goede validiteit betekent dat de PROM precies het verschijnsel meet dat het beoogt te meten. Een PROM die bijvoorbeeld beoogt depressie te meten, maar in werkelijkheid voornamelijk angst meet heeft dus geen hoge validiteit. Er zijn veel soorten validiteit en manieren om ze te beoordelen. Bij stap 3c heeft u al een voorselectie gemaakt door op het oog de validiteit te beoordelen (face validity). Daarnaast kun u de inhoudsvaliditeit, structurele validiteit, constructvaliditeit, criterion validiteit, responsiviteit en cross-culturele validiteit bepalen of opzoeken in de wetenschappelijke literatuur. Op pagina 26 tot en met 31 van de NFU-handreiking (pdf, 1.200 kB) en pagina 19 tot en met 24 van de NIVEL / Zorginstituut PROMs-handreiking vindt u hierover een uitgebreide omschrijving.
Betrouwbaarheid: een goede betrouwbaarheid betekent dat de PROM in dezelfde omstandigheden dezelfde uitkomst geeft. Een PROM die depressie meet en in twee opeenvolgende metingen heel verschillende uitkomsten geeft terwijl de patiënt zich even depressief voelt, is dus niet betrouwbaar. Op pagina 28 van de NFU-handreiking (pdf, 1.200 kB) en pagina 22 van de NIVEL / Zorginstituut PROMs-handreiking vindt u meer informatie.
De invultabel voor de eigenschappen van PROMs kan hierbij helpen (zie downloads onderaan deze pagina)
Bij deze stap beoordeelt u eigenschappen die belangrijk zijn voor het toepassen van de PROM bij het doel, de doelgroep en de context. Dit zijn de hanteerbaarheid, interpreteerbaarheid en mate van acceptatie. Meer informatie over deze stap kunt u vinden op pagina 30 en 31 van de NFU-handreiking (pdf, 1.200 kB) en op pagina 24 en 25 van de NIVEL / Zorginstituut PROMs-handreiking.
Hanteerbaarheid: hoe makkelijk is het voor de patiënt en de zorgverlener om de PROM te gebruiken? Een goede hanteerbaarheid betekent dat de PROM leesbaar is en weinig belasting oplevert voor de patiënt, en de zorgverlener de PROM makkelijk kan verwerken en interpreteren. Een lage hanteerbaarheid kan acceptabel zijn als het nut van de PROM hoog is. Enkele praktische zaken, zoals kosten voor gebruik en beschikbaarheid in het Nederlands, vallen hier ook onder.
Interpreteerbaarheid: hoe betekenisvol is de uitkomst van de PROM? Bij een goed interpreteerbare PROM is het duidelijk of een score van bijvoorbeeld 37 hoog of laag is, en of een verandering van 3,5 punten relevant is. De zogenaamde 'minimal important change' en de 'smallest detectable change' zijn een indicatie voor de interpreteerbaarheid van een PROM.
Mate van acceptatie: wat is het draagvlak voor de PROM bij patiënten en zorgverleners? Wanneer bijvoorbeeld een bepaalde PROM al lang gebruikt wordt, kan er reeds draagvlak zijn en is de invoer en gebruik van deze PROM relatief makkelijk.
De invultabel voor de eigenschappen van PROMs kan hierbij helpen (zie downloads onderaan deze pagina)
Op basis van de verkregen informatie uit stap 3d en 3e maakt u een keuze voor de meest geschikte PROM voor het gekozen doel. Indien er geen PROM is die aan alle criteria voldoet, selecteert u op basis van het doel, de doelgroep en de context welke criteria het zwaarst wegen. Het is belangrijk om relevante partijen bij dit proces te betrekken. Dit kunt u doen in een systematische consensusmethode.
Een verdieping systematische consensusmethoden vindt u bij de downloads onderaan de pagina PROM-cyclus stap 2: Selecteren PROs.
Schakel indien nodig een expert in voor de systematische consensusmethode.
Afhankelijk van de gevonden PROMs en de gevonden eigenschappen kiest u een vervolgtraject. Er zijn drie vervolgtrajecten mogelijk:
Testen
De gevonden PROM lijkt zonder aanpassing geschikt voor het meten van de PROs en zal getest worden in de praktijk (stap 4).
Doorontwikkelen
De gevonden PROM lijkt geschikt, maar dient aangepast (doorontwikkeld) te worden voordat deze getest zal worden in de praktijk. Er kunnen verschillende oorzaken zijn waarom een bestaande PROM nog niet geschikt is voor het doel van de meting. Enkele veelvoorkomende oorzaken:
Een PROM meet niet alle geselecteerde PROs.
Een PROM is niet getest bij de desbetreffende doelgroep.
Een PROM is niet vertaald in het Nederlands.
In hoeverre doorontwikkeling noodzakelijk is, hangt af van de aard en omvang van de informatie die ontbreekt over de eigenschappen van een PROM of de tekortkomingen hierin. Daarnaast spelen vaak het budget en de beschikbare tijd een rol. De relevante partijen dienen gezamenlijk te besluiten of doorontwikkeling nodig is. Hierin worden zij idealiter bijgestaan door experts op het gebied van het ontwikkelen of beoordelen van vragenlijsten.
Ontwikkelen
Er is geen enkele PROM beschikbaar die na eventuele aanpassing geschikt zou zijn om de PROs te meten en er moet een geheel nieuwe PROM worden ontwikkeld. De ontwikkeling van een nieuwe vragenlijst is complex en vraagt om specifieke wetenschappelijke expertise die bij universiteiten en onderzoeksinstituten aanwezig is.
Na het (door)ontwikkelen van een PROM kunt u deze testen in stap 4 en de cyclus vervolgen. De precieze invulling van het (door)ontwikkelen van een PROM valt buiten de scope van de cyclus. Hieronder wordt wel verwezen naar enkele relevante tools voor de (door)ontwikkeling.